Rokitnik zwyczajny
(Hippophae rhamnoides L.) Rokitnik to roślina eurazjatycka. W stanie naturalnym występuje on w całej Europie, na Kaukazie i Syberii. W Polsce często spotykamy go na piaszczystych urwiskach nadmorskich oraz w Pieninach. Rokitnik zwyczajny często hodowany jest jako roślina ozdobna, stanowi on także trwały element architektury krajobrazu dużych miast i osiedli mieszkaniowych. Rokitnik używany jest do utrwalania skarp kolejowych, nasypów, tworzy się z niego żywopłoty i schronienia dla ptaków.
Rokitnik to niezwykle popularny krzew - przyjrzyjmy mu się bliżej.
Rokitnik zwyczajny pochodzi z rodziny oliwnikowatych (Elaeagnaceae), jest to ciernisty krzew, obficie rozgałęziony i skrętolegle ulistniony. Gałązki młodej rośliny są szaro owłosione, a w późniejszym etapie nagie, o spękanej, łuszczącej się korze. Liście rokitnika mają bardzo krótkie ogonki, są wąskolancetowate o nieco podwiniętych brzegach. Rokitnik zakwita w kwietniu lub maju, dając zielonobrunatne, delikatne kwiaty. Jego owoce są niesamowicie soczyste, pomarańczowe, o wielkości ziarna grochu, a osadzone są bardzo gęsto na krótkich szypułkach dookoła gałązek.
Zbiory rokitnika zwyczajnego są bardzo wymagające.
Do celów leczniczych zbiera się owoce rokitnika (Fructus Hippophae), które potocznie zwane są jagodami. Ich zbiór jest niezwykle trudny ze względu na ostre ciernie, mocne przytwierdzenie owoców i zwarty pokrój krzewu. Miąższ dojrzałych owoców rokitnika jest pomarańczowy, o gorzkim przechodzącym w kwaskowaty smaku.
Nie tylko za sprawą walorów wizualnych rokitnik zwyczajny jest rośliną wyjątkową, zawiera on wiele cennych składników odżywczych oraz substancji bioaktywnych.
Owoce rokitnika są bogatym źródłem związków czynnych znajdujących zastosowanie w lecznictwie. Zawierają witaminy z grupy B, witaminę E, witaminę C i karotenoidy np. prowitaminę A. W surowcu znajdziemy również duże ilości oleju tłustego, antocyjany, flawonoidy, fosfolipidy, sterydy, garbniki, cukry, kwasy organiczne i sole mineralne.
Rokitnik zwyczajny i jego niezwyczajny wpływ na nasz organizm.
Karoteny bogato występujące w owocach zostają przekształcone w przewodzie pokarmowym w witaminę A, która charakteryzującą się zbawiennym działaniem na błony śluzowe i naskórek. Tokoferole zawarte w rokitniku chronią organizm przed zmianami zwyrodnieniowymi, zakrzepowymi i skurczowymi, szczególnie w obrębie naczyń krwionośnych i skóry. Preparaty z rokitnika mogą być również stosowane jako środek pomocniczy w leczeniu choroby nadciśnieniowej, w stanach rekonwalescencji, a także przy ostrej grypie czy przeziębieniu.
Olej z rokitnika jest znanym, w pełni naturalnym składnikiem przeznaczonym do pielęgnacji skóry naczyniowej i trądzikowej.
Olej z nasion i owoców rokitnika stosowany jest w dermatologii, ponieważ niezwykle skutecznie wspomaga leczenie łuszczycy, atopowego zapalenia skóry (AZS) oraz tocznia rumieniowatego. Dodatkowo niweluje on uczucie swędzącej skóry. Rokitnik zawiera wysokie stężenie kwasu palmitynowego, odpowiedzialnego za szybsze gojenie się ran i regenerację naskórka. Jest to powód, dla którego zaleca się go jako środek kojący po zabiegach kosmetycznych, takich jak depilacja czy nieinwazyjne zabiegi medycyny estetycznej.
Rokitnik przede wszystkim dzięki dużej zawartości witaminy C jest niezwykle popularny w kosmetologii.
Powszechnie wiadomo, że witamina C stanowi istotny czynnik aktywny w procesach utleniania i redukcji. Duże znaczenie lecznicze ma także olej tłusty, który wywiera odżywczy wpływ na skórę, zapewniając jej elastyczność i jędrność. Kosmetyki na bazie pulpy owocowej z rokitnika ze względu na bogactwo witamin mają silne działanie regenerujące, witaminizujące i hamujące procesy starzenia się tkanki skóry. Widocznie zwiększają jej ukrwienie, przywracając zdrowy wygląd. Pomarańczowy olej z rokitnika szybko się wchłania, nie pozostawiając uczucia tłustości i lepkości, a dodatkowo wykazuje działanie odnawiające, odżywcze i przeciwzmarszczkowe.
Tak bogaty i zbilansowany skład kwasów tłuszczowych oraz witamin pozwala stwierdzić, że rokitnik zwyczajny to jeden z ważniejszych surowców dermokosmetycznych.
Wyciągi olejowe z owoców rokitnika zawierające olej tłusty, karoteny i tokoferole, a stosowane są zewnętrznie w oparzeniach, odleżynach i uszkodzeniach skóry. Rokitnik jest cennym składnikiem dermokosmetyków likwidujących przebarwienia skóry, dlatego wykorzystywany jest jako baza do produkcji preparatów do opalania. Poprawia on również koloryt oraz nadaje skórze charakterystyczny słoneczny odcień.
Owoce rokitnika to źródło świetnie przyswajalnych witamin.
Z tego właśnie względu owoce rokitnika znajdują zastosowanie w leczeniu schorzeń wywołanych przez bakterie lub wirusy w stanach zapalnych narządów, biegunkach, infekcjach przebiegających z wysoką gorączką i krwawieniach z małych naczyń. Rokitnik przynosi ukojenie w zapaleniach dróg rodnych, nadżerkach i trudno gojących się ranach, a regularnie używany wewnętrznie olej, łagodzi objawy choroby wrzodowej żołądka.
Rokitnik zwyczajny a ludowe mądrości.
Owoce i liście rokitnika stosowane były już w starotybetańskim lecznictwie ludowym. Znalazły zastosowanie w leczeniu objawów gośćca i rozległych infekcji układu pokarmowego. W okresie I wojny światowej na terenach całej Rosji niezwykle popularne były tabletki z rokitnika zawierające witaminę C. Rokitnik używany był przez wojsko jako środek przeciwszkorbutowy, antywirusowy oraz tamujący krwawienia. W całej Azji kora rokitnika stosowana była w leczeniu chorób układu nerwowego. Natomiast mongolskie księgi medyczne donoszą o ekstrakcie olejowym z rokitnika nazywanym „krew z serca cesarza”, który używany był przez wojska Czyngis-chana do leczenia ran oraz jako środek uspokajający przed bolesnymi zabiegami.