Żywokost lekarski
(Symphytum officinale L.) Żywokost lekarski to roślina należąca do rodziny szorstkolistnych (Boraginaceae). Występuje on niemal w całej Europie, spotkamy go w rejonie czarnomorskim, przez Włochy, Hiszpanię, Bałkany aż po Azję mniejszą. Z powodzeniem uprawiany jest w Ameryce Północnej , a popularność żywokostu zawiodła go nawet na Syberię.
Nasz kraj również obfituje w żywokost lekarski, a gdzie go można spotkać?
W Polsce rozpowszechniony jest na niżu oraz w rejonie górskim do 1000 m n.p.m., szczególnie w Tatrach. Żywokost można spotkać również w naszych rodzimych lasach liściastych. Roślina ta bardzo dobrze znosi podmokłe tereny i torfowiska, dlatego chętnie rośnie na wilgotnych łąkach, w rowach, kanałach i na brzegach wód.
Po czym możemy rozpoznać żywokost lekarski i co go charakteryzuje?
Żywokost lekarski to wieloletnia bylina o grubym, pionowym i rozgałęzionym korzeniu. Łodyga żywokostu wznosi się nawet do 100 cm wysokości, cała roślina jest szorstko owłosiona, a jej liście są jajowatolancetowate. Kwiaty żywokostu lekarskiego kwitną od maja do lipca, a zebrane są w charakterystyczne, wierzchołkowe kwiatostany o wydłużonej koronie w pięknych odcieniach fioletu, różu czy połączenia purpury i fioletu.
Owocem żywokostu jest czarna rozłupka, jednak w tej roślinie to korzeń jest cennym surowcem zielarskim.
Do celów leczniczych wykopuje się ze stanowisk naturalnych lub upraw dwuletnie rośliny żywokostu, a następnie oczyszcza się, myje i suszy korzenie w temperaturze nieprzekraczającej 50 stopni. Dawniej młode pędy tej byliny chętnie były używane jako warzywo jadalne, a liście stanowiły dodatek do zup i sałatek.
Jakie cenne wartości kryją się w żywokoście lekarskim i przy jakich dolegliwościach warto po niego sięgnąć?
Korzeń żywokostu zawiera do 1,5% alantoiny, olejki eteryczne, 15% śluzu, kwasy wielofenolowe, a także aminokwasy oraz sole mineralne z dużą ilością krzemu. Wyciągi z surowca żywokostu korzystnie wpływają na błony śluzowe żołądka i jelit, działając ściągająco i zmniejszając krwawienie z uszkodzonych naczyń włosowatych w przewodzie pokarmowym.
Żywokost lekarski jest wysoce ceniony w kosmetologii, ze względu na bardzo pozytywny wpływ na naszą skórę.
Niezwykle popularny od niedawna olej żywokostowy stosowany jako kosmetyk zewnętrznie nawilża, wygładza i widocznie zmiękcza wysuszony naskórek. Ten cenny olej skutecznie redukuje zmarszczki i silnie pobudza mikrocyrkulację skóry. Jego regularne stosowanie daje efekt wypoczętej i promienistej cery, czyli dokładnie to, czego potrzebuje delikatna skóra twarzy.
Odżywczy olejek z żywokostu jest niezwykle cennym produktem do pielęgnacji włosów i ciała.
Olejek z żywokostu lekarskiego silnie nawilża i niweluje zaczerwienienia skóry głowy spowodowane np. częstymi zabiegami fryzjerskimi. Żywokost jest skuteczny w walce z cellulitem i polecany do pielęgnacji całego ciała. Stosowany zewnętrznie na uszkodzoną czy podrażnioną skórę ułatwia tworzenie się ziarniny w ubytkach skórnych. Zawarta w nim allantoina pobudza podział komórek i przyśpiesza gojenie się ran.
Okłady z żywokostu lekarskiego dzięki dużej zawartości śluzu mają właściwości osłaniające i powlekające.
Okłady z żywokostu skutecznie neutralizują ból i działają kojąco na popękaną skórę i rany. Żel z żywokostu na bazie substancji czynnych pomaga w leczeniu łuszczycy, egzemy, atopowego zapalenia skóry (AZS), a nawet odmrożeń i poparzeń słonecznych. Kompresy z wyciągów żywokostu leczniczego warto stosować przy kontuzjach, skręceniach i bólach stawowych. Wyciąg z tej rośliny wchodzi w skład maści ziołowych, skutecznie rozgrzewających i uśmierzających ból, dlatego szczególnie polecany jest osobom aktywnym i wyczynowo uprawiającym sport.
Czy wiesz, skąd wywodzi się nazwa „żywokost lekarski”?
Grecki lekarz i botanik Dioskurydes nazwał tę bylinę od greckiego słowa „symphio”, co znaczy „uzdrawiam”. Natomiast łaciński przymiotnik „officinalis”, czyli „lekarski”, ma swoje uzasadnienie w wartościach odżywczych tej rośliny. O żywokoście lekarskim pisze również św. Hildegarda, nazywając go „consolida’’ od łacińskiego słowa consolidare, czyli „łączyć”. Żywokost polecają zielarskie księgi średniowieczne i renesansowe, a w medycynie ludowej uchodzi za lek cudowny, za polski żeń-szeń.
Polska nazwa żywokost wywodzi się od słów „żywi kość” i dokładnie do tego była stosowana w medycynie ludowej!
Żywokost lekarski w medycynie ludowej uważany był za roślinę wspomagającą zrastanie się złamanych kości, a zewnętrznie stosowano miazgę lub odwary z korzeni na owrzodzenia żylakowe nóg i stany zapalne skóry. Ponad sto lat temu lekarz Henri Leclerc zalecał stosowanie tej rośliny przy gruźliczym zapaleniu jelit i wrzodach żołądka.